پیچیدگی کار کرد روغن در صنعت دامپروری ولبنیات

گیرا آنلاین– ✍ مازیار صیادی عضوهیات مدیره پگاه گیلان و کارشناس رسمی دادگستری در رشته دامپروری ودامپزشکی– روغن ها با بنیان های گیاهی وبعضا حیوانی درصنایع مرتبط به زنجیره غذایی مانند صنعت دامپروری وکارخانجات لبنی کاربرد وسیعی دارند ، که اگر حاوی یک سری آلودگی های شیمیایی ومیکروبی باشند، ساختار تولید را باچالش جدی مواجه می سازند ، اساسا مصرف روغن در صنعت دامپروری وواحدهای لبنیات یک امر ضروری والزام آور واجتناب ناپذیر است

اسیدهای چرب ضروری موجود در روغن مانند اسید لینولئیک واسید اراشیدونیک واسید پالمتیک در کنارسایر اسید های چرب غیر اشباع که نیز در انواع غشاسلولی بکار رفته، ودرحمل ونقل چربی ها وبرخی از آنزیم های 《 لیپو پروتیین 》 دخالت دارند، حتی قادر هستند ماده اولیه پروستاگلاندین ها را تامین کنند …. لازم به ذکر است اگر میزان اسید های چرب ضروری در روغن ها کم باشد، ویا روغن از منشا اصیل گیاهی خالص وتصفیه شده تهیه نگردد ویا از سایر منابع نا شناخته تهیه گردد ممکن است واحد تولیدی را باچالش جدی مواجه سازد، اگر میزان اسید چرب غیر اشباع ضروری درروغن مطلوب نباشد، قطعا در کارکرد آنزیمها ی که در تولید زنجیره سنتزچربی وپروتئین وهورمون ها واسید امینه های ضروری و نقش اساسی دارند ، اختلال ایجاد می نماید، وبارها مشاهده شده بعلت اهمیت ندادن به نوع روغن ویا هر نوع مایع با ویسکوز معمولی به باور اینکه روغن مصرف می گردد ، در این راستا مجموعه تولیدی و فارم پرورشی را بابحران جدی وزن گیری وعملکرد تولید وعدم کیفیت محصول مواجه ساخته است، شاید در بدو امر این موضوع دراغلب واحدهای دامپروری وواحدهای تولید لبنیات جدی گرفته نمی شود، و یا اگرنقش کیفیت روغن درواحدهای لبنی ، کم اهمیت تلقی گردد، ویا اگر استفاده از روغن ها در صنعت لبنیات بدون دقت ورعایت استانداردها ،مورد استفاده قرار گیرد ، در این راستا از ارزش محصولات تولیدی بشدت کاسته می گردد ،
اساسا روغن ها از منظر کیفی با دو ویژگی مورد ارزیابی قرار می گیرند
۱-ویژگیهای فیزیکو شیمیایی:
الف -بافت : یک روغن خوب وبا کیفیت همگن ویکنواخت باید باشد عموما روغن های دوفاز بیانگر اختلاط دونوع روغن بوده ودر کیفیت محصول تاثیر بسزایی دارد
ب – طعم وبو : روغن باید عاری از هرگونه بو ومزه خارجی وتند ی باشد که هرگونه بو ومزه تند بیانگر اختلال شیمیایی در روغن می باشد و در نتیجه فاقد کیفیت است
ج- اسیدیته : هرگونه آلودگی وعوامل خارجی منجر به بالا رفتن اسیدیته در روغن می شود حد قابل قبول اسیدیته حداکثر یک دهم ( ۱/. )درصد وزنی مورد قبول است
د – عدد پراکسید : پراکسید براساس میلی گرم اکسیژن فعال بر کیلو گرم روغن است که داشتن حداکثر عدد یک دهم از نشانه خوب روغن می باشد
ه- عدد یدی : که حد قابل قبول آن در روغن ها بین ۶۵ تا ۷۰ گرم ید در ۱۰۰ گرم می باشد
و – نقطه ذوب 《smp》 : ماکزیم نقطه ذوب روغن باید ۳۷ درجه سلسیوس باشد
ز – درصد اسیدهای چرب اشباع : میزان درصد اسیدهای چرب اشباع لزوماباید بین ۴۵ تا ۴۸ درصد وزنی روغن باشد
ح- درصد ایزومرهای ترانس : میزان درصد ایزمرهای ترانس حداکثر تا ۲ درصد وزنی قابل قبول است
ک- درصد اسید لینولئیک : که میزان درصد اسید لینولئیک مینیمم آن باید ۱۵ درصد وزنی
روغن باشد
۲- ویژگیهای میکروبی :
الف – شمارش کلی: باید کمتر از ۱۰ کلنی درهرگرم باشد (Cfu/g)
ب -کلی فرم: کمتر از ده کلنی در هرگرم ( cfu/g ) می باشد
ج – اشر شیا کلی : باید در روغن کاملا منفی باشد
د – استافیلو کوکوس اورئوس کو اگولازمثبت باید کاملا منفی باشد
ه – کپک :
مقدارش باید کمتر از ده کلنی در هرگرم cfu/g باشد
و- مخمر : میزان مخمر در روغن لزوما باید کمتر از ده کلنی درهر گرم cfu/g باشد
با توجه به تشریح ویژگیهای فیزیکو شیمیایی ومیکروبی روغن ، توصیه می گردد ،بدون مشورت با اهل فن ومتخصص امراقدام به خرید روغن ها که یحتمل آلوده به انواع فلزات سنگین مانند سرب وروی وجیوه وسایر آلودگیها مانند الدئید واستن والکل وغیره می باشند، مبادرت نورزند، ویا با افراد غیر مجرب که اطلاعات جزئی از روغن ها دارند، ونهایت هنرشان این است به شکل ظاهری روغن تمرکز می کنند ویا صرفابه آنالیزهای روتین مانند پراکسید واسیدیته وانرژی روغن توجه دارند، و نیزدر همین حد وانداره بسنده می کنند باید پرهیز نمود ، در غیر اینصورت باید منتظر عواقب خطرناک وبحران کیفیت محصولات در صنعت دامپروری وضعف سیستم ایمنی وهجوم انواع بیماریهای ویروسی وعفونی در فارم ها ونیز در صنعت لبنیات با بحران کیفیت محصولات باشیم، گفتنی است یکسری ایتم های تست روتین برای تجاری سازی لازم هستند، ولی برای یک روغن کیفی کافی نیست …
گاهی همه استاندارد ها ی لازم در بالا بردن کیفیت محصول دقت می شود ،اما مدیر واحد تولیدی از کیفیت محصول رضایت کافی ندارد …. متاسفانه به همه فاکتور مشکوک می شوند، الا روغن …! چون به باورش رسیده که روغن را برای انالیز روتین داده است ،و پراکسید واسیدیته وانرژی وغیره مناسب بوده است … وگاهی با همین محک وموازنه، مشکوک به عدم نظارت دقیق مدیر تولید می شود، ولی حقیقت تلخ قصه در جای دیگری نهفته است، که مدیر فارم یا مدیر کارخانه لبنیات بعلت عدم دقت در تامین روغن استاندارد، نتوانسته درتولید زنجیره پروتیین و سنتز چربی فارم ویا تهیه روغن سالم دقت لازم را بعمل آورد ، ودر نتیجه شاهد بحران رشد کمی وراندمان پایین ونیز کاهش شدید کیفیت محصولات لبنی مواجه می گردد،
بارها مشاهده شده مدیر کنترل کیفیت، روغن های خوراکی انسانی را برای جیره غذایی دام ویا روغن مارگارین را برای ترکیبات لبنی ترجیح می دهند…. البته روغن های خوراکی با استاندارهای خاص برای مصارف انسانی ساخته شده است ، که علیرغم داشتن فیزیک وظاهری مناسب وحتی تست روتین را دارا می باشد ، ولی در صنعت دامپروری ویا واحدهای فرآورده های لبنی کارایی مناسبی در تولید پروتئین وچربی را ندارند …..
در قسمت های بعدی به نقش روغن ها برای راندمان رشد وبهبود محصولات لبنی ونیز بحران کمبود ویتامین E ناشی از مصرف روغن های خوراکی انسانی در دامپروری می پر دازیم ، اساسا انسانها وحتی نشخوار کنندگان با حضور اسید های چرب ضروری نسبت به تبدیل اسید لینولئیک موجود در غذا به اسید اراشیدونیک کمک می کنند که عموما با کمبود اراشیدوینک مواجه نمی گردند ،
در گفتار بعدی از کیفیت روغن وعواقب مصرف روغن های با بنیان های غیر استاندارد وخطرات ناشی از کاهش کیفیت محصول خواهیم پرداخت …..